ΧΟΣΕ ΕΜΙΛΙΟ ΠΑΤΣΕΚΟ

Κάθε ποίημα του Πατσέκο είναι μια γιορτή στο Όχι…

"Γύρω από το ποιητικό ταμπεραμέντο του Πατσέκο πρέπει να πούμε ότι η ποίησή του δεν εγγράφεται μόνο στον κόσμο της φύσης, αλλά και σε εκείνον της κουλτούρας και, μέσα σ' αυτόν στο υπό σκιάν μισό του. Κάθε ποίημα του Πατσέκο είναι μια γιορτή στο Όχι, για τον Χοσέ Εμίλιο ο χρόνος είναι ο πράκτορας της παγκοσμίου καταστροφής και η ιστορία είναι ένα ερειπωμένο τοπίο, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι αυτό το parti pris θα τον μετέτρεπε σε ένα Δόκτορα Pangloss από την ανάποδη, αφού επιμένει να αποδείξει ότι ζούμε στο χειρότερο δυνατό κόσμο. Ευτυχώς δεν είναι πάντα έτσι. Αφού όλοι είμαστε διπλοί, μια και περισσότερες φορές εισβάλλει στα ποιήματά του η φωνή του Ναι (...) Ο Πατσέκο εξαίρει τη νίκη της φύσης (τη βροχή) επί της κουλτούρας (την πόλη) αλλά, ανυψώνοντάς την, μήπως δεν την μετατρέπει σε λόγο ή, όπως λέει και ο ίδιος σε "γρήγορη μουσική, αντίστιξη αέρα και νερού";

Οκτάβιο Πας, 1983.


Λίγα λόγια για τον ποιητή, πεζογράφο και δημοσιογράφο Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο

«Ο Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο (Πόλη του Μεξικού, 1939) θεωρείται σήμερα ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της Λατινικής Αμερικής και της ισπανικής γλώσσας γενικότερα. Με σπάνια ευαισθησία, διεισδυτικότητα και πρωτοφανή σεμνότητα και βαθιά γνώση της λογοτεχνίας και της ιστορίας, ο Πατσέκο πραγματεύεται κυρίως το φευγαλέο του χρόνου. Ασχολείται ακόμα με την αρχαία ιστορία του Μεξικού, την Κατάκτηση και τις σχέσεις Ισπανών – ιθαγενών, κριτικάρει την καπιταλιστική εξέλιξη του οικονομικού συστήματος και τις αδικίες του, καθώς και την οικολογική καταστροφή παγκοσμίως. Ακόμα, προβαίνει σε μια εις βάθος κριτική της ποίησης, αναγνωρίζοντας τη ματαιοδοξία της ποιητών και τα φτωχά της αποτελέσματα. Πάντως, στηρίζεται σταθερά στο έργο των προηγουμένων ποιητών, για να το ιδιοποιηθεί, βελτιώσει και προχωρήσει περαιτέρω. Μ’ αυτήν την έννοια, η ποίησή του μοιάζει με παλίμψηστο. Οι ποιητικέ μορφές που χρησιμοποιεί, με μεγάλη ευκολία και επιδεξιότητα, είναι μεγάλου εύρους, από τις παραδοσιακές (σονέτο, σάτιρα, χοϊκού, επίγραμμα, μύθος, μετάφραση, κλασικές παραπομπές, κ.λπ.) ως τις πιο απρόσμενες και μοντέρνες.»
(Από το βιβλίο του Γιώργου Ρούβαλη,Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο, Εσχάτη προδοσία (ανθολογία ποιημάτων 1958 – 2000) εκδ. Ηριδανός, 2010)


ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΜΝΗΣΗ

Η μυστηριώδης μέρα
Τελειώνει με τα πράγματα που δεν επιστρέφει.

Ποτέ κανείς δεν θα μπορέσει να ανασυνθέσει
Ό,τι συνέβη ούτε καν σ’αυτή
Την πιο καθημερινή ήσυχη μέρα.

Λεπτό, ανεπανάληπτο αίνιγμα.

Θα μένει ίσως
μια σκιά, μια κηλίδα στον τοίχο
υπολείμματα στάχτης στον αέρα.

Γιατί, αλλιώτικα, τι καταδίκη
θα μας έδενε στη μνήμη για πάντα.

Μυριάδες στροφές γύρω από άδειες στιγμές.

Εγκατάλειψε
Τη σημερινή ημέρα για να συνεχίσεις την άγνοια
και τη ζωή.

Από τη συλλογή Siglo Pasado, 1999-2000 (μετάφραση Γιώργος Ρούβαλης)




ΣΤΙΓΜΗ

Το χέρι αργοσαλεύει στην τελειότητα της πλάτης,
κοιλάδα των πάντων πλην δακρύων. Θαύμα
της σάρκας που σπάει το τέλος της
και για μια στιγμή
γίνεται ιερή γη.

Από τη συλλογή Los trabajos del mar,(Οι άθλοι της θάλασσας) 1979 - 1983 (μετάφραση Γιώργος Ρούβαλης)







ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΣΠΟΝΔΗ ΣΤΟΝ ΚΙΤΣ

Dear, dear!
Life is exactly what it looks.
Lobe may triumph in the books
Not here.

W. H. AUDEN

Με ρωτάς γιατί από κείνα τα απογέματα
όπου εφευρίσκαμε τον έρωτα δεν απομένει
ούτε μια μαρτυρία, κάποιος θλιμμένος στίχος
(Σ’ άλλο κόσμο έγινε: εκεί, η άνοιξη
Με το φως της όλα τα δυνάστευε).
Και η μόνη απάντηση είναι ότι δεν θέλω
να συλήσω έναν έρωτα άτρωτο
με λέξεις πλάγιες, με στάχτη
από κείνη την πληρότητα, από κείνο το φως.






Ο D. H. LAWRENCE ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΘΑΜΕΝΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ

They look on and help

Ας μην ξεχνάμε τους πεθαμένους
που εξακολουθούν να ζουν μες στο αίμα μας.
δεν είμαστε ούτε καλύτεροι, ούτε διαφορετικοί:
μόνον ονόματα και σκηνικά αλλάζουν.

Και κάθε φορά που αρχίζει ένα ποίημα
καλείς τους πεθαμένους.
Σε βλέπουν εκεί που γράφεις
σε βοηθούν.

Από τη συλλογή Iras y no volveras,(Θα πας και δεν θα ξανάρθεις) 1969 - 1972 (μετάφραση Γιώργος Ρούβαλης)



ΠΑΡΟΥΣΙΑ

Στη μνήμη της Rosario Castellanos

Τι θ’ απομείνει από μένα όταν πεθάνω
παρά αυτό κλαδί ανέγγιχτο από αγωνία
αυτές οι λίγες λέξεις όπου η μέρα
άφησε στάχτες της τρομερής σκιάς του ;
Τι θ’ απομείνει από μένα όταν με πληγώσει
αυτό το τελικό εγχειρίδιο ; Θα είναι άραγε δικιά μου
η άδεια και θανατερή νύχτα
που σύντομα θα ξαναγίνει άνοιξη.
Δεν θα μείνει η δυσκολία ούτε ο κόπος
της πίστης και της αγάπης. Ο ανοιχτός χρόνος
σαν τις θάλασσες και την έρημο
θα σβήσει από την ανακατεμένη άμμο
όλα όσα διατηρεί η αλυσσοδένει.
Κι όμως αν κάποιος ζει, εγώ θα είμαι ξύπνιος.

Από τη συλλογή Los elementos de la noche, (Τα στοιχεία της νύχτας) 1958 - 1962 (μετάφραση Γιώργος Ρούβαλης)